အဘိဓမၼာ အပုိင္း -၂။ အခန္း ၁

အဘိဓမၼာ အပုိင္း -၂။ အခန္း ၁

အစကနဦးက ေျပာခဲ႔တဲ႔ (စိတ္၊ ေစတသိက္၊ ႐ုပ္၊ နိဗၺာန္) (၄)ပါးမွာ ပထမျဖစ္တဲ႔ “စိတ္”တရားကုိ သိသာယုံမွ် ျပၿပီးပါၿပီ။ ယေန႔ ဒုတိယအခန္းျဖစ္တဲ႔ ေစတသိတ္ (စိတ္ကုိ မွီၿပီးျဖစ္တဲ႔) တရားမ်ားကုိ ေျပာျပပါမည္။ ေစတသိက္တရားမ်ားသည္ (၅၂)ပါးရွိပါတယ္။
၄င္း (၅၂)ပါးကုိ ေခါင္းစဥ္ႀကီးမ်ား အေနအားျဖင္႔ ခြဲမယ္ဆုိလွ်င္…
၁။ အညသမာန္းေစတသိက္ (စိတ္အားလုံးႏွင္႔ ျဖစ္သင္႔သလုိ အတူတကြယွဥ္တြဲျဖစ္တတ္တဲ႔ ေစတသိက္ အုပ္စု) -၁၃-ပါး၊
၂။ အကုသုိလ္ေစတသိက္ ( အကုသုိလ္စိတ္မ်ားႏွင္႔ အတူတကြယွဥ္တြဲ ျဖစ္တတ္တဲ႔ ေစတသိက္ အုပ္စု) -၁၄-ပါး၊
၃။ ေသာဘနေစတသိက္ ( ေကာင္းေသာကုသုိလ္၊ ၀ိပါက္၊ ႀကိယာစိတ္မ်ားႏွင္႔ အတူတကြယွဥ္တဲြ ျဖစ္တတ္တဲ႔ ေစတသိက္ -၂၅-ပါး၊ ေပါင္း ေခါင္းစဥ္ႀကီးအားျဖင္႔ ေစတသိက္ -၅၂-ပါး။

ေခါင္းစဥ္ႀကီးမ်ားကုိ ထပ္ဆင္႔ ခြဲၾကစုိ႔---
ပထမအုပ္စုကုိ- ၂-မ်ိဳးထပ္ခြဲႏုိင္. . .
(က) သဗၺစိတၱသာဓာရဏေစတသိက္ = (ကုသုိလ္၊ အကုသုိလ္၊ ၀ိပါက္၊ ႀကိယာဟူေသာ စိတ္အားလုံးႏွင္႔ ဆက္ဆံေသာေစတသိက္)= ၇-ပါး
=Universal mental factors (Mental factors associated with all consciousness.)

-၇-ပါး သ႐ုပ္- - -
၁။ 1/ဖႆေစတသိက္= အာရုံကုိ ေတြ႕ထိျခင္းသေဘာ
(contact/ an object)
၂။ 2/ ေ၀ဒနာေစတသိက္= အာရုံ၏ အရသာကုိ ခံစားျခင္း သေဘာ
(Feeling/ an object)
၃။ 3/ သညာေစတသိက္= အာရုံကုိ မွတ္ျခင္းသေဘာ
(Perception/ an object)
၄။ 4/ ေစတနာေစတသိက္= အာရုံ၌ ယွဥ္ဘက္တရားတုိ႔ကုိ ေစ႔ေဆာ္ေပးျခင္းသေဘာ (
Motivation/ Volition or motivation the associated states in object)
၅။ 5/ ဧကဂၢတာေစတသိက္= အာရုံ၌တည္တံ့ျခင္းသေဘာ
(One-pointedness or concentration/ in object)
၆။ 6/ ဇီ၀ိတိေျႏၵေစတသိက္= အတူျဖစ္ဖက္တရားတုိ႔ကုိ ေစာင္႔ထိန္းျခင္သေဘာ
(Faculty of mental life/ guarding the associated states)
၇။ 7/ မနသိကာရေစတသိက္= အာရုံ၌ ႏွလုံးသြင္းျခင္းသေဘာ
(Attention/ in object)။
ေပါင္း သဗၺစိတၱသာဓာရဏေစတသိက္ -၇-ပါး။

(ခ) ပကိဏၰကေစတသိက္ (စိတ္အားလုံးမွာေတာ႔ မျဖစ္၊ ထုိက္သင္႔သလုိ ေရာျပြမ္းယွဥ္ေသာေစတသိက္) =၆-ပါး
=Particular mental factor (Mental factors associated with all consciousness, particularly.

-၆-ပါးသရုပ္ဆုိတာ….
၈။ 1/ ၀ိတက္ေစတသိက္= တကြယွဥ္ဘက္တရားတုိ႔ကုိ အာရုံသုိ႔ တင္ေပးျခင္းသေဘာ
(Initial application/ the associated states on the object)
၉။ 2/ ၀ိစာရေစတသိက္= အာရုံ၌ တကြယွဥ္ဘက္တရားတုိ႔ကုိ သုံးသပ္ျခင္းသေဘာ
(Sustain application/ observing the associated stated in object)
၁၀။ 3/ အဓိေမာကၡေစတသိက္= အာရုံကုိ ဆုံးျဖတ္ျခင္းသေဘာ (Decision/ the object)
၁၁။ 4/ ၀ီရိယေစတသိက္ =တကြယွဥ္ဘက္တရားတုိ႔ကုိ ေထာက္ပံ႔ခုိင္ေစျခင္းသေဘာ (
Effort/ supporting the associated states)
၁၂။ 5/ ပီတိေစတသိက္= အာရုံကုိ ႏွစ္သက္ျခင္းသေဘာ
(joy or zest/ the object)
၁၃။ 6/ ဆႏၵေစတသိက္= ျပဳလုိကာမွ်သေဘာ၊ လုိလားျခင္းသေဘာ (Wish to do)။
ေပါင္း =ပကိဏၰကေစတသိက္ -၆-ပါး။
ဤ(၁၃)ပါးကုိ အညသမာန္း ေစတသိက္ -၁၃-ပါး ဟုေခၚပါတယ္။
ဒီေန႔ ဒီမွ်နဲ႔သာ ရပ္ပါအုန္းမယ္။
အထက္ပါေစတသိက္တစ္ပါးခ်င္းရဲ႕ အဓိပၸါယ္မ်ား၊ စိတ္တရားမ်ားႏွင္႔ အတူတူတကြဆက္စပ္ျဖစ္ပုံ မ်ားကုိ ေနာက္ေန႔မ်ားမွ ဆက္လက္တင္ျပေပးပါမည္။

ေရးသားသူ